24/9/08

αμάν, όλο Βατοπαίδι και κόντρα Βατοπέδι! υπάρχει και η ιερά νήσος Πάτμος...

...που με τη φώτιση του Ιωάννη του Θεολόγου και του κτήτορα του περίφημου μοναστηριού της, του οσίου Χριστoδούλου (αχ, τι έτι οσιότερο μας θυμίζει αυτό το όνομα...), μας απάλλαξε από "26 παιδιά ηλικίας από 40 ημερών έως 10 ετών με τις μητέρες τους, περίπου 50 ασυνόδευτους ανηλίκους και μερικούς ενήλικους άνδρες", σύνολο 133 λερούς από Αφγανιστάν και Ιράκ...


[συγνώμη, αλλά 25 καλοκαίρια και γύρω στα 15 Πάσχα, νιώθω κάπως σαν να 'ζησα τη μισή μου ζωή στην Πάτμο]

buzz it!

20/9/08

Προαγωγοί ιδεών, άρα συναυτουργοί

Τα Νέα, 20 Σεπτεμβρίου 2008

Η δημοκρατία δεν στερεί την ελευθερία λόγου ούτε καν από τους εχθρούς της ελευθερίας του λόγου. Αλλά και δεν τους κάνει τον πλασιέ των ιδεών τους


Ο κίνδυνος για τη δημοκρατία δεν είναι μόνο τα τανκς και τα Μακρονήσια. Είναι η προβολή ή η συνδρομή στην προβολή ολοκληρωτικών ιδεών. Είναι η εξοικείωση ή και συμφιλίωση με τις ιδέες αυτές, μέσα από την εξοικείωση με τα πρόσωπα-φορείς των ιδεών, όταν μάλιστα προβάλλονται σαν γραφικά, άρα φαινομενικώς ακίνδυνα.

Και τότε είναι τεράστιο το μερίδιο (συν)ενοχής εκείνων που πρόθυμα δίνουν βήμα στα πρόσωπα αυτά, εκείνων που τα προβάλλουν, που γίνονται εντέλει προαγωγοί των ολοκληρωτικών ιδεών.

Αυτό ήταν το θέμα μου την προηγούμενη φορά, με αφορμή την αίτηση αποφυλάκισης του δικτάτορα Ιωαννίδη και την απόρριψή της, ο πολιτικοϊδεολογικός αμοραλισμός, αυτός που πρώτα επιτρέπει την προώθηση των προσώπων αυτών και των ιδεών τους, αυτός που μας κάνει έπειτα ανεκτικούς και τέλος δεκτικούς απέναντι σε πρόσωπα, ιδέες, καταστάσεις.

διαβάστε τη συνέχεια...

Έτσι, σύμφωνα με μια περσινή έρευνα, μόνο ένας στους τρεις θεωρεί πως η δικτατορία της 21ης Απριλίου υπήρξε επιζήμια για τη χώρα. Ενώ οι μισοί πιστεύουν πως, πλάι στα εξ ορισμού (πάλι καλά!) αρνητικά στοιχεία μιας δικτατορίας, από το συγκεκριμένο καθεστώς υπήρξαν και οφέλη για τη χώρα. Θα είχε ενδιαφέρον να γινόταν κάθε χρόνο μια αντίστοιχη έρευνα και να μετρούσαμε την καθοδική πορεία της συλλογικής μνήμης, που υποβοηθείται από το γενικότερο αναθεωρητικό ρεύμα, και προπάντων από τον πολιτικοϊδεολογικό αμοραλισμό. Εκτός κι αν πρόκειται, ακόμα χειρότερα, για την εξάπλωση αυτού του αμοραλισμού, νέτα σκέτα. Στο μεταξύ μπορούμε να μετρούμε λ.χ. τις ώρες τηλεοπτικής εμφάνισης των εκπροσώπων του δικτατορικού καθεστώτος και κυρίως των κατιόντων συγγενών τους. Και τότε φοβούμαι ότι θα οδηγηθούμε σε αποκαρδιωτικά συμπεράσματα.

Ή μήπως υπερβάλλω, και ένας χαβαλές είναι όλα αυτά, στο μεγάλο πάρκο της χαζοχαρουμενίασης, με πορτιέρηδες π.χ. Θέμους, Λιακόπουλους και Σία; Αμ νόμισμα είναι και ο χαβαλές, που σε αντίδραση εξαργυρώνεται, αν όχι σώνει και καλά στις κάλπες, πάντως στην καθημερινή κοινωνικοπολιτική ζωή.

Θα συνεχίσω όμως με την αρχική μου αφορμή, και με τη δημοκρατία που δεν εκδικείται, λέει, αλλά συγχωρεί, ελεήμων, χριστιανική και μεγάθυμη –ή μήπως ράθυμη, όπως έγραφα, εντέλει αποχαυνωμένη; Το ’χα σκοπό έτσι κι αλλιώς να συνεχίσω, και ήρθε στο μεταξύ αρωγός ανέλπιστος η αντίδραση που ξεσηκώθηκε με τη βουλγαράκειο ρήση ότι το νόμιμο είναι και ηθικό. Έμοιαζε αυτονόητα αμοραλιστική –νά που ανταμώσαμε το θέμα μας– αυτή η ρήση, νομικίστικη απ’ τη μια, πολιτικά –τουλάχιστον ή καταρχήν– ανήθικη απ’ την άλλη, και υπήρξε πλούσια η επιχειρηματολογία που την αντιμετώπισε.

Πόσο δύσκολο είναι άραγε να δούμε από αυτήν ακριβώς την οπτική γωνία και το θέμα της αποφυλάκισης του Ιωαννίδη; Όμως όλη η συζήτηση εδώ, όταν δεν στέκεται αποκλειστικά σε ανθρωπιστικό-χριστιανικό επίπεδο, εξαντλείται στο νομικό μέρος. Ωστόσο το θέμα είναι πρωτίστως ηθικό. Κι αν από νομική πλευρά έπρεπε ή μπορούσε να αποφυλακιστεί ο Ιωαννίδης, η ηθική πλευρά μένει μια τρύπα, ένα κενό έτοιμο να μας καταπιεί. Αυτό τότε το κενό αναλαμβάνει να το καλύψει μια ιδεοληπτικού τύπου επίκληση του μεγαλείου της κραταιάς δημοκρατίας που συγχωρεί: νά, σου λέει, άνθρωποι που πέρασαν βασανιστήρια, φυλακές και εξορίες, ο Λεντάκης, ο Καρκαγιάννης, ή ο Μαγκάκης, από παλιά είχαν εκφραστεί υπέρ της αποφυλάκισης των χουντικών.

Συμπαθάτε με, αλλά, με όλο το σεβασμό για όσα έζησαν τα συγκεκριμένα πρόσωπα, θα μπορούσα να επικαλεστώ άλλα τόσα και περισσότερα θύματα της χούντας που δεν έχουν καθόλου την ίδια άποψη. Δεν είναι όμως εκεί το θέμα, ούτε θα κάνουμε έρευνα να δούμε πόσοι είναι με τη συγνώμη και πόσοι επιμένουν «εκδικητικά». Η συγνώμη από τα θύματα των βασανιστηρίων, της εξορίας και της φυλακής έχει αλλού την απολύτως κατανοητή και σεβαστή και εντέλει δραματική εξήγησή της. Είναι ένας περίπλοκος μηχανισμός «επιβίωσης», μια βαθιά, επιτακτική ανάγκη του θύματος να καταλάβει, έως και να συμφιλιωθεί, άρα και να συγχωρέσει, γιατί αλλιώς απλούστατα θα συντριβεί κάτω από τον παραλογισμό της βίας, μπορεί κυριολεκτικά να τρελαθεί. Εδώ έχει άλλωστε τις ρίζες του και το γνωστό «σύνδρομο της Στοκχόλμης», μια συναισθηματική σχέση που αναπτύσσεται ανάμεσα στο θύμα και τον θύτη, σε διαφορετικές βέβαια συνθήκες, ένας βαθύτερος ψυχολογικός σύνδεσμος, που φτάνει ώς την ταύτιση.

Έτσι, πέρα από προσωπική στάση και προσωπικές απόψεις, δεν μπορεί να επικεντρώνεται η συζήτηση σε θέματα συγνώμης, εν προκειμένω από τη δημοκρατία. Οπότε επιστρέφουμε στο νομικό. Εδώ είναι το μόνο σημείο όπου έχει αντίκρισμα και ισχύ το αξίωμα ότι η δημοκρατία δεν μετέρχεται τις μεθόδους των αντιπάλων της, ούτε καν απέναντι σ’ αυτούς: η δημοκρατία δηλαδή παραμένει πάντοτε μέσα στα όρια της νομιμότητας, ακόμα και απέναντι σε όσους κατέλυσαν κάθε έννοια νομιμότητας.

Με το νόμο είμαστε λοιπόν, με το δικαιικό σύστημα της συντεταγμένης πολιτείας, πιστοί γενικότερα και στις άλλες αρχές μας. Είμαστε λ.χ. κατά της θανατικής ποινής; είμαστε τότε υποχρεωμένοι να δεχτούμε τη μετατροπή της θανατικής ποινής των πραξικοπηματιών σε ισόβια δεσμά. Υπάρχει νόμος που επιτάσσει σε ορισμένες περιπτώσεις την αποφυλάκισή τους; Οφείλουμε να τον δεχτούμε, ακόμα και αν το νόμιμο δεν είναι πάντοτε ηθικό. Όμως το να επωφεληθούν γενικότερα από ευεργετικές διατάξεις ή περιθώρια ανοχής του νόμου, δεν μπορεί διόλου να είναι μέλημα και καημός δικός μας.

Αντίθετα: αν υπάρχει νόμος, διάταξη, άρθρο, παράγραφος, ανθυποπαράγραφος, κενό του νόμου, για να μην πω και παραθυράκι που να κάνει σύννομη τη διατήρηση της φυλάκισης του κάθε Ιωαννίδη, ποτέ να μην αποφυλακιστεί. Γιατί είναι, ξαναλέω, ηθικό το θέμα, και παρέλκουν, όπως θα έλεγαν εδώ οι νομικοί, οι διάφοροι ανθρωπιστικοί κτλ. λόγοι. Ούτε μπορεί να παραμερίζεται η ουσία από την ένσταση για τα δύο ή και εικοσιδύο μέτρα και σταθμά που μπορεί να εφαρμόζονται σε άλλες περιπτώσεις.

Σκέφτομαι αίφνης μια ανάλογη υπόθεση της επικαιρότητας, όπου εικονογραφείται ευκολότερα, χωρίς καθαυτό ιδεολογικές φορτίσεις, το θέμα μας: την υπόθεση της Θάνου με τον αποκλεισμό της από την Ολυμπιάδα του Πεκίνου –διαφορετικά μεγέθη, εννοείται, ίδια ωστόσο άρνηση ενοχής και ίδια προκλητική στάση. Και στην υπόθεση αυτή παρακολουθήσαμε τον πληθωρικό υπερασπιστικό λόγο που βασίστηκε επίσης στα διαφορετικά μέτρα και σταθμά, αποσιωπώντας πλήρως εδώ το θέμα της ενοχής. Και πια από την ανοχή απέναντι στην παραβατικότητα εύκολα βλέπουμε σε πόσο μικρή, απειροελάχιστη απόσταση βρίσκεται, άμεσα συγγενής, η λατρεία της παραβατικότητας, κοινώς το: είμαστε με τον μάγκα (καθότι μάγκες, εννοείται, εμείς οι ίδιοι), ένα θέμα που ειδικά στην περίπτωση της Θάνου και του Κεντέρη μάς έδειξε ξεκάθαρα το πρόσωπό του, το τόσο γνώριμό μας δυστυχώς από την καθημερινή κοινωνική ζωή και συμπεριφορά μας. Το θέμα όμως είναι τεράστιο: καμιά άλλη φορά.

Ούτε φίμωση, αλλά ούτε και διάλογος

Για την ώρα ας γυρίσουμε, για να τελειώσουμε, στο σημείο αιχμής αυτών των δύο επιφυλλίδων, που είναι κυρίως οι προαγωγοί και συνεπώς συναυτουργοί. Και θα ξαναγράψω: ποια τάχα έννοια ποιας τάχα δημοκρατίας επιβάλλει την καθημερινή εμφάνιση και επί παντός τοποθέτηση του Ψωμιάδη, του Καρατζαφέρη, του Άδωνη Γεωργιάδη και λοιπών, από πρωινάδικα και λάιφστάιλ εκπομπές έως κατά τεκμήριο ή και όντως σοβαρές εκπομπές;

Ποτέ κανείς δεν απαγόρεψε σ’ όλους αυτούς να λένε και να γράφουν ό,τι θέλουν, και να το προβάλλουν π.χ. από τα ουκ ολίγα παρακάναλα –και όχι μόνο. Άλλο αυτό και άλλο να τους ανοίγουμε την πόρτα, και να καθόμαστε να τρώμε και να πίνουμε μαζί τους. Και ξέρουμε καλά ότι δεν είναι θέμα εκπροσώπησης, π.χ. των κοινοβουλευτικών δυνάμεων: πρώτον, γιατί όλοι αυτοί, και φυσικά οι πιο σαματατζήδες, είχαν εξασφαλισμένη, μόνιμη θέση πολύ πριν μπούνε στη Βουλή (γεγονός εξάλλου που αποτέλεσε σημαντική βοήθεια ακριβώς για την είσοδό τους στη Βουλή)· και δεύτερον, γιατί αν τάχα ήταν θέμα εκπροσώπησης, θα έπρεπε απλούστατα να εκπροσωπούνται κάθε φορά όλες οι δυνάμεις κατά το κοινοβουλευτικό ποσοστό τους!

Όμως, η δημοκρατία οφείλει να προστατέψει τον εαυτό της, τις ιδέες της. Και αν ακριβώς οι ιδέες της τής επιβάλλουν να παρέχει ελευθερία του λόγου ακόμα και στους εχθρούς της και εχθρούς της ελευθερίας του λόγου, αυτό δεν σημαίνει και πως κάνει διάλογο μαζί τους –ακόμα χειρότερα, πως τους αφήνει να μονολογούν. Δεν τους νομιμοποιεί σαν συνομιλητές της.


* * *


Προσθήκη, τώρα, με την ανάρτηση εδώ:

Δυσκολεύτηκα πολύ να βρω εικονογράφηση για το κείμενο αυτό, δε μου ’ρχόταν τίποτα, έλειπε σε άδεια και ο «στρατηγός» Γιάννης Μητσάκος που στήνει τη σελίδα και κατεβάζει πάντα λαμπρές ιδέες, αλλά και τι εικονογράφηση σηκώνει ένα τέτοιο θέμα… Να βάλω φωτογραφία του Ιωαννίδη, ούτε λόγος· δεν ήταν άλλωστε αυτός ο ίδιος το θέμα, ζήτησα φωτογραφία από τηλεπαράθυρα με τα διάφορα λουλούδια του ΛΑΟΣ π.χ., τίποτα, μήπως από την εκπομπή του Πρετεντέρη λ.χ. –κι αφού αυτός ήταν βεβαίως το θέμα– με φιλοξενούμενο τον Καρατζαφέρη, ούτε. Όλο Ψωμιάδη μού προτείνανε, από τα διάφορα σόου του, ή διάφορες αστείες του Καρατζαφέρη… Μα αυτό ακριβώς επισημαίνω, έλεγα, πώς με τον ένα ή τον άλλον τρόπο βρέθηκαν να γεμίζουν όλα τα κανάλια π.χ., την καθημερινή μας ζωή. Εν πάση περιπτώσει, λύση, και τελευταία μάλιστα στιγμή, δε βρισκόταν, συμβιβάστηκα με φωτό του Καρατζαφέρη, και προσπάθησα να τα μπαλώσω με μια τρίπλα τάχα στη λεζάντα: «Και καλά, αυτοί» έγραψα, «μια με γραφικότητες, μια με τσαμπουκαλέματα, το παιχνίδι τους παίζουν, το παιχνίδι της δημοσιότητας, που πίσω του όμως κρύβεται το παιχνίδι της πολιτικής και της διακίνησης ιδεών. Το θέμα είναι πώς βρεθήκαμε εμείς μέσα στο παιχνίδι τους, να παίζουμε μαζί –νά, ακόμα κι αυτή η σελίδα, που δεν τα κατάφερε να βρει καλύτερη εικονογράφηση!» Τι τα θες, φτωχομπινεδιές…

Όμως, αν ήταν ποτέ δυνατόν, ιδανική εικονογράφηση για το κείμενό μου, που πάει μαζί με το προηγούμενο, είναι ένα κείμενο! Δυστυχώς, δε γίνεται κάτι τέτοιο, κι ωστόσο τίποτα δεν εικονογραφεί καλύτερα τον πολιτικοϊδεολογικό αμοραλισμό για τον οποίο γράφω –χμ, πολιτικοϊδεολογικός αμοραλισμός; μεγάλη κουβέντα, όταν τρικυμία εν κρανίω έχουμε απλώς, αποτέλεσμα όμως της πολιτικοϊδεολογικής αλλοτρίωσης: ναι, αυτός είναι μάλλον ο όρος. Το κείμενο το βρήκα στο περιβόητο press.gr, και το παραθέτω ολόκληρο εδώ, όσο κι αν το νιώθω κάπως σαν ιό που θα μου μολύνει εδωμέσα τα πάντα, που να πάρει!

Ιδού:

Επίδειξη πυγμής από την… Δημοκρατία μας! Την πυγμή που διαθέτει η Δημοκρατία μας, θα την ζήλευαν πολλά… Ευρωπαϊκά κράτη. Τι κι αν είμαστε… ψοφίμια στην εξωτερική πολιτική. Στην εσωτερική, δεν μας φθάνει κανένας.

Ο λόγος για την στάση της πολιτείας και ο τρόπος αντιμετώπισης ενός μελλοθάνατου πρώην δικτατορίσκου, που ακούει στο όνομα Δημήτρης Ιωαννίδης. Τρεις φορές κατέθεσε αίτηση αποφυλάκισης ο άλλοτε πανίσχυρος και νυν "…ύποπτος τέλεσης νέων κακουργημάτων…" αμετανόητος δικτάτορας Δημήτρης Ιωαννίδης. Ο εν λόγω θνητός έχει ήδη υποβάλλει άλλες τρεις αιτήσεις αποφυλάκισης, οι οποίες είχαν την ίδια απορριπτική τύχη. Νοσηλεύεται ήδη κρατούμενος στο Γενικό νοσοκομείο Νίκαιας με πολλαπλά προβλήματα υγείας, καρδιακή και αναπνευστική ανεπάρκεια, αφού έχει ήδη υποβληθεί σε χειρουργική επέμβαση αφαίρεσης καρκινώματος από το κεφάλι προ 7μήνου. Διανύει το 86ο έτος της ηλικίας του εκ των οποίων τα 34 από αυτά στη φυλακή.

Κι όμως κατά την πολιτεία δεν είναι αρκετά για να τον… σωφρονίσουν. Η άποψη της πολιτείας είναι ότι θα σωφρονισθεί μέσα στην… κάσα. Αυτή την αντίληψη διαθέτει η Ελληνική… δικαιοσύνη μας.

Δεν υπεραμύνομαι και ούτε υποστηρίζω τους καταληψίες της εξουσίας διά της βίας σε καμία περίπτωση, αλλά με πιάνει κρίση με το απάνθρωπο και δήθεν κουλτουριάρικο και ψευδεπίγραφο… δημοκρατικό πρόσωπο της πολιτείας. Τι φοβάστε ρε από ένα κατάλοιπο που σέρνεται στα 4;

Πόσους βιαστές, φονιάδες, προαγωγούς, προστάτες, μαστροπούς, παιδεραστές και εμπόρους ναρκωτικών αποφυλακίσατε κύριοι δημοκράτες;

Ε!!! βέβαια, εδώ πέφτουν χοντρές "εγγυήσεις" (ιδίως από τους τελευταίους), για να ξέρουμε και τι λέμε. Και να ξέρετε κάτι. Εγώ όπου ακούω "εγγύηση" το συνδυάζω με τη "μίζα". [...]

Προκαταβολικά ντροπή σας για την ενδεχόμενη άρνηση αποφυλάκισης.
Και να σκεφθείτε ότι κάποιοι… εθνοπατέρες και κάποιες… εθνομητέρες δεν είχαν γεννηθεί πριν 34 χρόνια.

Τουτέστιν, ούτε τη… φάτσα του γνωρίζουν.

Αιδώς!!! Τίποτε άλλο.



«Δικτατορίσκος» λοιπόν, ποιος, ο Ιωαννίδης. «Που ακούει στο όνομα», ποιος, ο πιο ανατριχιαστικά επώνυμος. Αλλά τι πάω να σχολιάσω… Μήπως άρχισε η μόλυνση που έλεγα;

Θυμήθηκα όμως κάτι αντίστοιχο: Πάει κάνας χρόνος, στην παρουσίαση του καινούριου βιβλίου ενός μεγάλου σε ηλικία ποιητή, που γνώρισε Μακρόνησο και Άι-Στράτη, ένας από τους παρουσιαστές, νεαρός συγγραφέας, όχι αγέννητος πάντως στα χρόνια της απριλιανής δικτατορίας, είπε πως η δικτατορία αυτή ήταν «της πλάκας». (Μόνο ο Μαρωνίτης σηκώθηκε και βγήκε από την αίθουσα –το λιγότερο που μπορούσε να κάνει, γιατί ο τιμώμενος ποιητής ήταν φίλος του.)

Ωρέ μήπως εμείς είμαστε πια της πλάκας, και δεν το πήραμε ακόμα είδηση;

buzz it!

14/9/08

στις επάλξεις [12], το χωριστικό ενωτικό

Έχω ξαναγράψει για το ενωτικό που παρά πάσα γραμματική, αλλά και λογική, χωρίζει κάθε είδους σύνθετη λέξη: «αντι-εβραϊκή ταινία», «αλληλο-σεβασμός», «παν-ανθρώπινος», «πολυ-ενδιαφέρει», «κακο-συνηθίζω», «μπαινο-βγαίνει», «ετσι-θελισμός».

Πρόκειται για ατυχή συνάντηση, πιστεύω, της αγγλικής χρήσης και ενός ευρύτερα καθαριστικού πνεύματος, αυτού που τακτοποιεί το καθετί στο συρταράκι του, τα ξένα με τα ξένα (και έτσι έχουμε λ.χ. λατινόγραπτα ακόμα και παλαιά δάνεια: stress, mini, prim, album), τα αρχαία με τα αρχαία (του Πάριδος, της Αλκήστιδος, ή ο μουσικότατος κιόλας Αιγεύς!), και τα σύνθετα χωρισμένα στα εξ ων συνετέθησαν, ή συχνά στα εξ ων νομίζουμε εμείς πως συνετέθησαν («άλλως τε», «διά μιας», «κι όλας», «δι ο»)· ε, ό,τι περίσσευε, το ανέλαβε το ενωτικό.

Επειδή δεν έχουμε συχνά την ευκαιρία να βρισκόμαστε μπροστά σε καινούρια τάση στη γλωσσική χρήση (εν προκειμένω στο ορθογραφικό, που όμως αποτελεί τον προνομιακό χώρο στον οποίο έχει επικεντρωθεί ο γλωσσικός αγώνας, έστω –ή μακάρι– τα ξεθυμάσματά του), και να την παρακολουθήσουμε αυτή την τάση σε όλες τις φάσεις της, από τα πρώτα της –γιγάντια!– βήματα, σκέφτηκα να μεταφέρω εδώ μια διόλου συστηματική αποδελτίωση: όλο και κάποιος μπορεί να αξιοποιήσει αυτό το υλικό.

[ο κατάλογος θα εμπλουτίζεται, ο Θεός να δώσει με αργό ρυθμό, με όλο και λιγότερες εγγραφές εννοώ]

καλή όρεξη λοιπόν:

αγγλο-αμερικανική δύναμη κατοχής
α-γεωγράφητοι
αερο-τρομοκράτες
ακρο-δεξιό ταμείο
αλαφρο-ίσκιωτη
αλληλο-κατανόηση
αλληλο-σεβασμός
αντι-αγγλικό
αντι-αμερικανισμός
αντι-δεξιό παραλήρημα
αντι-εβραϊκή ταινία
αντι-κοινωνικός χαρακτήρας
αντι-λαϊκός
αντι-τρομοκράτης
αντι-τρομοκρατική εκστρατεία
αντι-τρομοκρατικός νόμος
αντι-φρονούντες
απο-ενοχοποίηση
αρχι-δολοφόνος
ατμο-σκούπα
αυτο-αποκλεισμός
αυτό-διαφήμιση [εδώ, όπως και σε πολλές ανάλογες περιπτώσεις, ο ορθογράφος του υπολογιστή τόνισε αυτόματα και το α΄ συνθετικό!]
αυτό-επίδειξη
αυτό-οργάνωση
αυτο-σαρκασμός
αυτο-συστήνονταν
βρομο-ξενοδοχείο
γαλλο-μεσογειακό μενού
γιγαντο-μαχίες
γιγαντο-οθόνη
γιγαντο-πωλήσεις
εβραιο-χριστιανικός
εθνικο-απελευθερωτική οργάνωση
εις έτι
ελληνο-κυπριακή πλευρά
ελληνο-τουρκικά (τα)
ελληνο-τουρκική συμφωνία
ελληνο-χριστιανικό προφίλ
ενδο-επαναστατικό φαινόμενο
ενδο-κομματικός
ενδο-οικογενειακή
εξω-πανεπιστημιακές
εξω-πελοποννησιακά στρατιωτικά σώματα
εξω-πολιτικές συνθήκες
επανα-προσέγγιση
επανα-προώθηση
ετσι-θελισμός
ευρω-γίγαντας
ευρω-δεξιά
ευρω-έλεγχος
ευρω-τελεσίγραφο στην Τουρκία
ευρω-φιέστα Καραμανλή
ευρω-ψηφοδέλτιο
ηλεκτρο-σόκ
ημι-επίσημη
θρησκευτικο-πολιτική έξαρση
ινδο-αγγλική μουσική σκηνή
ιστορικο-κοινωνική αναφορά
κακο-συνηθίσει, μας έχουν
καλο-ακονισμένα μαχαίρια
κάτι-τις
κεντρο-αριστερή παράταξη
κεντρο-αριστερός χώρος
κιτρινο-πράσινη μιζέρια
κλωνο-δημιουργία
κοινωνικο-πολιτιστικές συνήθειες
κουτσο-βολεύεις
κουτσο-πουλάς
κωλο-δαχτυλίδι
κωλο-ελλαδισμός
μανατζερ-ομανία
μεγαλο-αστική τάξη
μεγαλο-παράγων
μεγαλο-Πασόκοι, και μεγαλο-ΠΑΣΟΚοι!
μεγαλο-σπεκουλαδόροι
μεγαλο-στέλεχος
μετα-θεωρητικός διευρυνσίας
μετα-μοντέρνα οπτική
μετα-μοντέρνες προσεγγίσεις
μετρό-πληκτες γειτονιές
μικρο-ατύχημα
μικρο-μεγαλισμός
μικρο-παράνοια
μικρο-προστριβές
μικρο-τακτικισμοί των υποψηφίων
μισο-άδειο
μισο-λύνεις
μοδό-πληκτη ανθρωποθάλασσα
μπαινο-βγαίνει
ναρκω-πολιτικές
ναρκω-τσεκ [σε τίτλο· ενώ στο κείμενο: το narcocheck, δις!]
νεο-Δεξιά αλαζονεία
νεο-Δεξιά, η
νεο-καπιταλιστικές δομές
νεό-πτωχοι
νέο-Σημιτικοί
νέο-υορκέζικα ρούχα
νέο-φιλελεύθερη
νομο-κανονικές
νοτιο-δυτική Γαλλία
ξανα-ανοίγουν
ξανά-'ρθούμε [και ενωτικό, και απόστροφος, νάμπερ ουάν!]
ξανα-συμβεί
ομο-φοβία
ομο-φοβικός
οπτικο-ακουστική
παλαιο-εθνικόφρονες
παλιο-σκύλα
παν-ανθρώπινη εκεχειρία
παπαρατσι-σμός [=από τον παπαράτσι!]
παρα-έγιναν επιθετικά
παρα-είναι Αλβανοί
παρα-κρατική μηχανή
παρα-τράγουδα
πλαγιο-μετωπική
πολιτικο-θρησκευτικές πιέσεις
πολύ-βγαίνει εκτός πρωθυπουργικού γραφείου· και: να μην πολυ-βγεί στο γυαλί
πολυ-εκδήλωση
πολυ-ενδιαφέρει, δεν τον –
πολυ-ενημερώνει
πολυ-ήθελαν
πολυ-μέσα, τα
πολυ-ξέρει: το ευρύ κοινό δεν πολυ-ξέρει τον Χ
πολυ-παραγοντισμός
πολυ-στήριξαν
ρακο-κάζανο
ριαλιτό-κοσμος
ρωσο-τουρκική συνθήκη
σκανδαλο-παραγωγή
σκατο-σχολή
σοσιαλ-δημοκρατία
στρογγυλο-καθισμένος
συγ-κάτοχοι της Κύπρου
τηλε-κριτές
τηλε-μαϊντανός
τηλε-παράθυρα
τηλε-σχολιαστές
τηλε-ψηφοφορίες
τραγικο-θεατρικά μυθεύματα
τρομο-εφιάλτης
τρομο-υστερία [πρωτοσέλιδος τίτλος· μέσα, κανονικά: τρομοϋστερία, αλλά και τρομοτρέλα]
υπερ-εθνικός
υπερ-μεγέθης τελετή
υπερ-μοντέρνο
υπερ-παραγωγή
υπερ-προβάλλονται
υπερ-συντηρητική παράσταση
υπερ-φώτιση των συλλήψεων
υπο-ομάδες
φιλο-Κύπριοι
φιλο-φασιστικό κόμμα
φορο-μπηχτική πολιτική
φρεσκο-αγορασμένο
φωτο-ρεπορτάζ [και με δασεία στο ρο, παρακαλώ, από την Καλλίστη του Πρώτου θέματος]
χαζο-αστεία
χαζό-υπονοούμενα
χαρτο-γιακάδες
χθεσινο-βραδινή
χοντρο-γούρουνο
χριστιανο-αγιατολάδες
ψευδο-γεγονός
ψευδο-διασημότητες
ψιλο-αποπαίρνω: ο Χ ψιλο-αποπήρε στην πλάκα τον Ψ [εδώ είναι και λάθος: ψιλοπήρε στην πλάκα [άλλο, ως γνωστόν, το «αποπήρε»=μάλωσε]
ψιλο-αρπάχτηκαν
ψιλο-παρεμβαίνεις
ψιλο-σπάω: τα έχει ψιλο-σπάσει
Ψωμειάδη-α τακτική
ψωρο-δολάρια


ΥΓ. Απ’ την άλλη, όμως, ίσως φτάσουμε να εκλιπαρούμε για ένα τόσο δα ενωτικό, μια παυλίτσα που να μαρτυρεί ότι εδώ έχουμε σύνθετη λέξη: αλλιώς τι στο καλό δείχνει η γραφή: "ο παλιό προδότης", "τις προ άλλες", «του υπέρ επείγοντος», «την προ παραμονή», "προς ώρας" και «να προ εγκρίνει», ή "από βραδίς", "εξ άπαντος", πλάι στα "δι ο ", "εξ απίνης"; ή τα άλλα που τάχα βολεύονται με μιαν απόστροφο: "παρ' έκει", "θα ξαν' αγαπήσω", "κατ' επείγον" και "κατ' όπιν", ή πάλι το "εξ υπ' αρχής";
-

buzz it!

6/9/08

Μεγάθυμη ή ράθυμη δημοκρατία;

Τα Νέα, 6 Σεπτεμβρίου 2008

Κίνδυνος για τη δημοκρατία δεν είναι μόνο τα τανκς και τα Μακρονήσια· είναι η εξοικείωση με τις ολοκληρωτικές ιδέες, μέσα από την εξοικείωση με τα πρόσωπα-φορείς των ιδεών


Έπρεπε ή δεν έπρεπε να αποφυλακιστεί ο δικτάτορας Ιωαννίδης; Συγχωρεί ή δεν συγχωρεί η δημοκρατία; Κινδυνεύει ή δεν κινδυνεύει από τον 86χρονο και άρρωστο Ιωαννίδη η δημοκρατία; Κινδύνεψε από τον 97χρονο σήμερα Παττακό, αφότου αποφυλακίστηκε το 1990 για λόγους υγείας; Και αν δεν κινδυνεύει από τον Ιωαννίδη ή τον Παττακό, κινδυνεύει από άλλους, και από ποιους;

διαβάστε τη συνέχεια...

Με ένα μήνα καθυστέρηση, εξαιτίας του άπραγου Αυγούστου, στέκομαι στα ερωτήματα αυτά, που (μας) εξάντλησαν το μήνα Ιούλιο, με αφορμή την αίτηση αποφυλάκισης του Ιωαννίδη, ερωτήματα που συνήθως εξυπονοούν ή προϋποθέτουν την απάντηση πως έπρεπε να αποφυλακιστεί ο Ιωαννίδης, αφού η δημοκρατία δεν εκδικείται αλλά συγχωρεί, και ούτε φοβάται έτσι κι αλλιώς, ούτε και κινδυνεύει, και μάλιστα από γέρο και άρρωστο άνθρωπο.

Δεν είναι καινούριος αυτός ο προβληματισμός για τη στάση της δημοκρατίας ακόμα και απέναντι στους εχθρούς της, άνθησε από νωρίς, με αφορμή τη μετατροπή της ποινής των πραξικοπηματιών και αργότερα με το θέμα της αποφυλάκισής τους, μετά από αίτηση χάριτος ή για λόγους υγείας.

Με κίνδυνο να κάψω το κείμενό μου από τώρα, σπεύδω να δηλώσω την απόλυτη αντίθεσή μου και την απέραντη δυσφορία με την οποία μπαίνω στη σχετική συζήτηση, που όταν δεν υποκρύπτει –και συχνά δεν υποκρύπτει, είναι η αλήθεια– πολιτικοϊδεολογικές σκοπιμότητες, διακρίνεται ωστόσο από έναν νομικίστικο σχολαστικισμό και προπάντων από μια θαρρείς αφ’ υψηλού «αντικειμενική» θέαση των πραγμάτων, στην καλύτερη περίπτωση από «πολιτική ευπρέπεια», αν όχι από χριστιανικού τύπου ανθρωπισμό.

Λυπάμαι, αλλά καθώς το θέμα μου ή το πρόβλημα δεν είναι εντέλει οι καθαυτό χουντικοί, μ’ αφήνει τουλάχιστον παγερά αδιάφορο η αναφορά στο μεγαλείο και την πεμπτουσία της δημοκρατίας που δεν εκδικείται αλλά συγχωρεί –συζήτηση πάντως άτοπη στην περίπτωση του Ιωαννίδη, που παραμένει προκλητικά αμετανόητος, άρα καμία συγνώμη δεν ζητά, ώστε να τίθεται και θέμα συγχώρεσης: μ’ άλλα λόγια, συγχωρείς ενδεχομένως κάποιον που κάποτε σ’ έκλεψε, σε μαχαίρωσε κτλ. και τώρα ζητάει συγνώμη· αν όμως όχι απλώς δεν ζητάει συγνώμη, αλλά εξακολουθεί να σε προκαλεί, που σημαίνει ότι μόλις μπορέσει ή αν μπορούσε θα σε ξαναμαχαίρωνε, τότε απλούστατα τον δένεις ακόμα σφιχτότερα. Αυτή είναι εντέλει η ουσία, και μόνο έπειτα έρχεται το «δεδομένο» ότι στη συγκεκριμένη τώρα περίπτωση έχουμε έναν άρρωστο γέρο άνθρωπο. Ε, γέρος κι άρρωστος, αν είναι να αποφυλακιστεί, ας αποφυλακιστεί, ας πούμε, ακόμα κι ο αμετανόητος αρχιεγκληματίας. Αλλά γι’ αυτό και μόνο γι’ αυτό, κι όχι επειδή η δημοκρατία συγχωρεί.

Άρρωστος ήταν βέβαια κι ο Παττακός, και αποφυλακίστηκε γι’ αυτό το 1990. Δεκαοχτώ χρόνια ζει έκτοτε, έφτασε τα 97, φετινές φωτογραφίες μάς τον έδειξαν με το μαγιό να γυμνάζεται, και στα κανάλια μια χαρά μπορεί να ειρωνεύεται και να προκαλεί, σταθερά αμετανόητος κι αυτός.

Είναι τώρα κίνδυνος για τη δημοκρατία ο 97χρονος Παττακός, κι ας προκαλεί, ή ο 86χρονος και άρρωστος Ιωαννίδης, κι ας προκαλεί επίσης;

Αλλά για ποιον κίνδυνο, για τι λογής κίνδυνο μιλάμε τάχα; Να κατεβάσει ο συγκεκριμένος Παττακός τανκς ή να ξανανοίξει ο συγκεκριμένος Ιωαννίδης το ΕΑΤ/ΕΣΑ; Κοροϊδευόμαστε από μόνοι μας όταν αναφερόμαστε σε τέτοιον, εκ των πραγμάτων ανύπαρκτο κίνδυνο, για να εφησυχάσουμε δηλαδή. Άρα ο κίνδυνος είναι τότε οι ομοϊδεάτες ή οι μακρινοί, έστω, ιδεολογικά συγγενείς τους; Και πάλι κοροϊδευόμαστε όταν δίνουμε μόνοι την απάντηση στον εαυτό μας, ότι σιγά τα σταγονίδια, ή το 5% ενός ακροδεξιού κόμματος π.χ. –όχι τόσο επειδή δεν είναι καθόλου μα καθόλου λίγο το 5%, αλλά και πάλι επειδή δεν είναι ο κίνδυνος εκεί.

Ο κίνδυνος δηλαδή δεν είναι να γίνει αύριο ή μεθαύριο δικτατορία. Κίνδυνος έτσι κι αλλιώς δεν είναι μόνο τα τανκς και τα Μακρονήσια.

Ο κίνδυνος για τη δημοκρατία είναι η διάδοση, η προβολή ολοκληρωτικών ιδεών, όχι και πάλι γιατί έτσι θα πάρει αύριο την εξουσία το όποιο ακροδεξιό κόμμα, ή θα πληθύνουν οι καθαυτό χουνταίοι και θα κατεβάσουν τανκς. Ο κίνδυνος είναι η ανοχή απέναντι σε πρόσωπα και ιδέες, ο κίνδυνος είναι η εξοικείωση, για να μην πω η συμφιλίωση, με τις ιδέες, μέσα από την εξοικείωση με τα πρόσωπα-φορείς των ιδεών, όσο μάλιστα (ή κυρίως όταν) τις κρύβουν πίσω από γραφική λ.χ. συμπεριφορά, αυτήν που τους εξασφαλίζει προβεβλημένη θέση σε δημόσιο βήμα, στην τηλεόραση παναπεί, ο κίνδυνος είναι η δηλητηρίαση του κοινωνικού ιστού, μέσα από έναν πολιτικοϊδεολογικό αμοραλισμό.

Και ας μην έχουμε δηλαδή δικτατορία, κι ας μην υπάρχει προοπτική δικτατορίας, έλλειμμα δημοκρατίας είναι οπωσδήποτε αυτό που ζούμε, στην επικράτεια φερειπείν της απολυταρχικής, ούτε λόγος, τηλοψίας.

Και τότε κίνδυνος δεν είναι αποκλειστικά οι καθαυτό φορείς των ολοκληρωτικών ιδεών. Αλλά μαζί ή κυρίως οι προαγωγοί των ιδεών αυτών, όσοι προβάλλουν δηλαδή τα πρόσωπα-φορείς τέτοιων ιδεών, καλλιεργώντας ουσιαστικά αυτό τον πολιτικοϊδεολογικό αμοραλισμό.

Πριν όμως φτάσω σ’ αυτόν τον πραγματικό κίνδυνο, θα ’θελα να μείνω λίγο και στον μη κίνδυνο: τον ακίνδυνο, όπως είπαμε, Παττακό, τον «μισοσαλεμένο», όπως τον χαρακτηρίζουν, κι άρα, «έλα μωρέ, δε βαριέσαι». Που του αναγνωρίστηκε δηλαδή το ακαταλόγιστο και πάντα κάποιο κανάλι θα μας τον βάλει μες στο σπίτι μας στις σχετικές επετείους.

Όμως ποια έννοια ποιας δημοκρατίας επιβάλλει να του παραχωρηθεί ο λόγος, για να μας πει τι κάθε φορά; Αυτά που επί εφτά χρόνια μας τα έλεγε με το κνούτο και τώρα μας τα λέει μ’ ένα απροκάλυπτα ειρωνικό χαμόγελο. Γιατί το κνούτο τώρα, το ξέρει, είναι η τηλεόραση.

Έτσι, τον Ιούλιο φέτος γιορτάσαμε την επέτειο του πραξικοπήματος και της τουρκικής εισβολής στην Κύπρο καθώς και την επέτειο της αποκατάστασης της δημοκρατίας με τον Παττακό στο δελτίο ειδήσεων του Άλτερ –που την προηγούμενη μόλις μέρα είχε φιλοξενήσει άλλον «ακίνδυνο», τον Πλεύρη πατέρα, που μέσα από ένα σόου γραφικότητας και αυτός είπε κάποια στιγμή, με μάτι να γυαλίζει, ότι σε μερικά χρόνια θα μας ξαναδέσουν, αλλά αυτήν τη φορά θα μας δέσουν σωστά.

Συναυτουργοί και προαγωγοί

Πίσω στον Παττακό όμως, αυτόν που η δημοκρατία μας τον συγχώρεσε και τον αποφυλάκισε, και έκτοτε ο δημόσιος βίος τον δεξιώνεται επισήμως. Από ένα πολύ ενδιαφέρον ιστολόγιο, το ANemos, μεταφέρω τη συνέντευξη με την οποία τίμησε την περσινή επέτειο της 21ης:

«Στη Μηχανή του χρόνου (Alpha) ο Παττακός δίνει συνέντευξη για τα έργα του στρατιωτικού καθεστώτος. Ούτε η πρώτη φορά που μιλάει είναι και φυσικά κάθε άλλο παρά η πρώτη που αρνείται ότι ασκήθηκε βία κατά του λαού των Ελλήνων. Και οι συλλήψεις;

»Α, όχι, ένας περιορισμός ήταν της πολιτικής ηγεσίας του τόπου σε ένα ξενοδοχείο στο Πικέρμι. Πρώτης κατηγορίας, χλιδή. Ό,τι ζήτησαν το είχαν. Ζήτησαν να παίζουν πρέφα, το επιτρέψαμε, έπαιζαν πρέφα, ρωτήσαμε τι θέλουν να τρώνε, ό,τι ζήτησαν, αστακό κάθε μέρα, χίλιες δραχμές κόστιζε το γεύμα ημερησίως κατ’ άτομο.

»Και η Γυάρος; ρωτάει ο δημοσιογράφος.

»Και στη Γυάρο, όλα τα ’χαν.

»Και αστακό;

»Ναι, και αστακούς... (μια χαμογελαστή γκριμάτσα στα χείλη του Παττακού γίνεται ανατριχιαστική ειρωνεία για όσους γνώρισαν τη βία της εξορίας)... κολυμπούσαν γύρω γύρω, απλώς δεν τους έπιαναν... [...] Ακούτε αυτά που σας λένε για βασανισμούς, για ξύλο; Τα έχετε πιστέψει. Δεν ήταν έτσι, είναι όλα ψέματα..

Αυτά τα ακίνδυνα από έναν ακίνδυνο.

Και μέσα από μια σοβαρή πάντως εκπομπή, που μπορεί θεωρητικά, αντίθετα από ό,τι σ’ ένα πάνελ ή στα τηλεπαράθυρα ενός δελτίου ειδήσεων, να φωτίσει διαφορετικά τον λόγο ενός συνεντευξιαζομένου. Ωστόσο, θα μου επιτραπεί να επιμείνω: από πού κι ώς πού ο λόγος, στον Παττακό εν προκειμένω;

Από πού κι ώς πού, με ποια έννοια ποιας πάλι δημοκρατίας, ξαναλέω πηγαίνοντας τώρα παρακάτω, από πού κι ώς πού λοιπόν ο λόγος, επί παντός, από παντού και καθημερινά, στον Γεωργιάδη λόγου χάρη, στον Καρατζαφέρη, και λοιπούς –πάντα συγκεκριμένους, με συγκεκριμένη δηλαδή τηλεοπτική συμπεριφορά και όχι για λόγους τάχα πολιτικής εκπροσώπησης; Δεν είναι τζάμπα ο τζερτζελές, η τηλεθέαση δηλαδή, για τη δημοκρατία· έχει κόστος, κόστος τεράστιο μακροπρόθεσμα, ανυπολόγιστο.

Γιατί η μεγάθυμη τάχα δημοκρατία είναι εντέλει ράθυμη, χαζοχαρούμενη. Και τότε αυτοαναιρούμενη και αυτοχειριαζόμενη.

Θα συνεχίσω.

buzz it!

5/9/08

Απόπατος, ή Ο πλούσια τα ελέη του

(Σημειώσεις από σεμινάριο κριτικού λόγου)

Ο Κώστας Γεωργουσόπουλος, που καταφεύγει σε γυμνασιακού επιπέδου, κουτοπόνηρα τεχνάσματα για να ξεχέσει όποιον βάλει στο μάτι, και μας κλείνει εμάς το μάτι, χαρακτηρίζοντάς τον σπουδαρχίδη, καλυμμένος (και νομικά, όπως αντιλαμβάνεστε) πίσω από την αρχαία σημασία της λέξης, περνά πλέον σε ανώτερες σφαίρες κομψεπίκομψου κριτικού λόγου:

Ξετινάζοντας αυτήν τη φορά τη σκηνοθεσία του νεαρού Έκτορα Λυγίζου στους Βρικόλακες του Ίψεν, γράφει για έναν ηθοποιό που τρέχει «πέρα δώθε στη σκηνή γυμνούλης, με την “περιουσία” του αχαμνή και τον πρωκτούλη τσουπωτό»: δηλαδή, με τη μικρή πουτσούλα του, μας λέει ο προφανώς περήφανος για τα προσόντα του κριτικός, και με το κωλαράκι τουρλωτό, μας λέει ο –που όπως πάει θα μας κάνει κι εμάς ρατσιστές με το ζόρι.

buzz it!

1/9/08

Ο Κώστας και ο Γιάννης, κει που τρώγαν, κει που πίναν…

(τρίπρακτη κριτική τραγικωμωδία)

Πράξις Πρώτη

«Προς Τσακλοκούδουνο» έχει τίτλο στις 11.6.08 η τακτική στήλη «Το πνεύμα του τόνου», του Κ. Γεωργουσόπουλου (ΚΓ) στα Νέα. Στόχος τού ΚΓ, ο Ηλίας Κανέλλης, τον οποίο δεν κατονομάζει, αλλά φωτογραφίζει πρόσφατο κείμενό του στο εφ, το περιοδικό του φεστιβάλ, όπου ο Κανέλλης μιλώντας, σχηματικά είν’ η αλήθεια, για την παράδοση, του έθιξε τού ΚΓ και τον Ροντήρη. Τον περιλαβαίνει λοιπόν ο ΚΓ και του λέει ότι παράδοση δεν είναι «οι ψησταριές του Πάσχα, το τζατζίκι, η φουστανέλα και τα κόλλυβα. Δεν έχει ακούσει τίποτα [ο Κανέλλης] για την ελληνική δημοτική μουσική που ενέπνευσε τον Μπέλα Μπάρτοκ, τον Ρίμσκι-Κόρσακοφ και τον Σαιν-Σανς, αλλά και τον Δημ. Μητρόπουλο, τον Σκαλκώτα, τον Ι. Ξενάκη και τον Γιάννη Χρήστου».

διαβάστε τη συνέχεια...

Δεν ξέρω, ομολογώ, για τον Μπέλα Μπάρτοκ και τον Ρίμσκι-Κόρσακοφ, αν, εκτός από τη λαϊκή, παραδοσιακή μουσική της πατρίδας τους, εμπνεύστηκαν και από την ελληνική δημοτική μουσική. Ο Σαιν-Σανς πάλι; έχει ούτως ή άλλως σχέση με παραδοσιακή μουσική; Ελληνική μάλιστα; Μήπως αναφέρεται ο ΚΓ σε κάτι αρχαιόθεμες συνθέσεις του; Αλλά ακόμα και για τον Μητρόπουλο, τα ψήγματα από ελληνική δημοτική μουσική στο έργο του δεν ξέρω αν δικαιολογούν το χαρακτηρισμό «έμπνευση από…», κάτι που ισχύει λόγου χάρη για τον Σκαλκώτα. Ο Ξενάκης τώρα έχει μερικές πρώιμες συνθέσεις εμπνευσμένες από τη δημοτική μουσική, όλες πριν από τις Μεταστάσεις, που εγκαινιάζουν ουσιαστικά το καθαυτό ύφος και έργο του, αυτό που τον ανέδειξε σε μία από τις κορυφαίες μουσικές φυσιογνωμίες του 20ού αιώνα –και που μόνο για έμπνευση από τη δημοτική μουσική δεν θα μπορούσε να χαρακτηριστεί. (Από κει και πέρα, το μόνο ίσως στοιχείο δημοτικής παράδοσης είναι τα γίδια που ροβολάνε στις Μυκήνες το 1978, στο Πολύτοπο, εκείνο το ατυχές, κατά τη γνώμη μου, υπερθέαμα.)

Αλλά και πάλι όρκο δεν παίρνω, κι αν κάπου κάνω λάθος, ας κρεμαστώ κι εγώ –αλλά όχι πλάι πλάι, παρακαλώ, με τον ΚΓ, που γράφει για τον Χρήστου.

Γιατί για τον Γιάννη Χρήστου, ούτε λόγος. Καμία σχέση, ούτε η παραμικρή υποψία, ένας απόηχος έστω από δημοτική μουσική, παράδοση ή ό,τι άλλο θέλετε. Και δε χρειάζεται καμιά γνώση φοβερή ή ειδική: ελάχιστο είναι δυστυχώς το έργο του Χρήστου, και το κυριότερο: ακόμα κι αν δεν το γνωρίζει ολόκληρο κανείς, μια-δυο συνθέσεις του να ’χει ακούσει, δύσκολα θα φανταστεί πως μπορεί κάπου κάτι να έχει από δημοτική παράδοση. Αρκεί να ’χει ακούσει.

Δε βαριέσαι. Στο κάτω κάτω δεν οφείλει να ακούει και σύγχρονη μουσική ο καθένας, ο ΚΓ εν προκειμένω. Τον Χρήστου θα τον γνώρισε, όπως το ευρύτερο κοινό, πέρα από τον περιορισμένο κύκλο των πιστών της σύγχρονης μουσικής, κυρίως από την ανυπέρβλητη μουσική του στους Πέρσες του Κουν (παράσταση ουσιαστικά σκηνοθετημένη από τον Χρήστου, όπως είχε πει ο ίδιος ο Κουν!), και έπειτα από την άλλη θεατρική μουσική του, για τους Βατράχους πάλι του Κουν, τον Αγαμέμνονα του Εθνικού κ.ά.

Τι την ήθελε την άλλη του μουσική, αφού δεν την ξέρει, πράγμα που δε θα του το καταλόγιζε άλλωστε κανείς;

Πράξις Β΄

Ή μήπως την ξέρει;

Γιατί νά που θυμήθηκε την Κυρία με τη στρυχνίνη! Στις 21.7.08, καταθάβοντας την παράσταση Βάτρα-Χ του Δημήτρη Λιγνάδη, χάνει ίσως όλα του τα δίκια με μια ανοίκεια επίθεση στο κοινό, που αλλοτριώθηκε, λέει, και ενώ πριν από 40 χρόνια κοινωνούσε υψηλή τέχνη, τρέχει τώρα και χειροκροτάει τον Λιγνάδη. Άλλο είναι το θέμα μου εμένα, και αντιγράφω ΚΓ:

«Ποιος, πότε και πώς αλλοτρίωσε το γούστο ενός κοινού που πριν από 40 χρόνια άκουγε Χατζιδάκι και Θεοδωράκη, έβλεπε Κουν και Μινωτή, απολάμβανε τις έξι λαϊκές ζωγραφιές με σκηνικά Μόραλη και χορογραφία Ραλλούς Μάνου, διάβαζε την τριλογία του Βασιλικού, αποθέωνε τον Γιάννη Χρήστου σε έργα όπως Η κυρία με τη στρυχνίνη, έβλεπε την Αναπαράσταση του Αγγελόπουλου».

Αν πάλι έχει τάχα δίκιο γενικά ο ΚΓ, αν δηλαδή το ίδιο κοινό πήγαινε τότε στον Κουν και τώρα στο Δελφινάριο, πάντως το όποιο, φανταστικό ή μη, κοινό δεν αποθέωνε ακριβώς τον Χρήστου σε έργα όπως Η κυρία με τη στρυχνίνη. Η Κυρία με τη στρυχνίνη, όπως έγραφα κατά σύμπτωση μερικές βδομάδες πριν από τον ΚΓ, παίχτηκε το 1967 στο Χίλτον, στη 2η βδομάδα σύγχρονης μουσικής, με μεγάλη επιτυχία (ήδη την 1η βδομάδα, ένα χρόνο πριν, η Πράξη για δώδεκα είχε προξενήσει ιδιαίτερη αίσθηση), αν όμως θέλουμε να μιλούμε για αποθέωση, αυτή ήρθε μάλλον την 3η βδομάδα, πάλι στο Χίλτον, με τον Επίκυκλο, και οπωσδήποτε με την Αναπαράσταση ΙΙΙ, Ο πιανίστας, στην Ελληνοαμερικανική Ένωση, το 1969, όταν κόβαμε φλέβες με τον σπαραχτικό Γρηγόρη Σεμιτέκολο. Γενικότερα Η κυρία με τη στρυχνίνη δεν είναι από τα δημοφιλέστερα ούτε από τα πιο πολυπαιγμένα έργα του Χρήστου –αυτό όμως δεν το είχα επισημάνει στην επιφυλλίδα
μου (κι έτσι τον πήρα στο λαιμό μου!).


Πράξις Γ΄

Αλλά τι σημασία έχουν όλα αυτά; Είτε την έχει ακούσει τη μουσική του Χρήστου ο ΚΓ είτε όχι, θα του μιλούσε σίγουρα γι’ αυτήν ο ίδιος ο συνθέτης.

Λίγες μόλις μέρες μετά, στις 26.7.08, γράφει ο ΚΓ για τον Χρήστου: «Εκείνος ο μύστης, που γνώριζε σε βάθος (είχα τη μεγάλη τιμή να συνομιλώ μαζί του) και τα Ελευσίνια Μυστήρια…» κτλ.

Ε, αφού συνομιλούσε, πάσο.


ΥΓ. Ίσως αυτές οι συνομιλίες έκαναν τον ΚΓ ιδιαίτερα ευαίσθητο στη διάδοση του έργου του Γιάννη Χρήστου, και πέρσι στηλίτευε το Φεστιβάλ Αθηνών, που δεν είχε περιλάβει στο πρόγραμμά του ελληνική μουσική, τον τάδε λόγου χάρη, τον δείνα, και τον Χρήστου. Από την ιερή αγανάκτησή του δεν είχε δει
ότι στο πρόγραμμα του Φεστιβάλ υπήρχε όχι μόνο έργο του Χρήστου, αλλά και έργο ενός Ιταλού συνθέτη αφιερωμένο στη μνήμη του Χρήστου.

buzz it!